Oba typy domów mają podstawową, trójdzielną dyspozycję. Z zaproża (przyzby) wchodzi się do sieni, zajmującej środkową część domu. W tylnej części znajduje się, często nieoddzielona, czarna kuchnia, gdzie gospodyni gotowała na otwartym ogniu i obsługiwała palenisko z piecem kaflowym w izbie. Do izby, zajmującej całą przednią część domu i będącejgłównym pomieszczeniem mieszkalnym, wchodzi się z sieni. Z sieni wchodzi się też do komory, służącej do przechowywania artykułów spożywczych lub odzieży.Czasami komora wykorzystywana też była jako mieszkanie dla wycużników – starych gospodarzy, którzy gospodarstwo przekazali już młodym, a sami byli na swego rodzaju emeryturze. Obok komory znajdowała się obórka, do którego często można się było dostać również z przyzby. W tylnej części znajdziemy szopę lub stodołę do przechowywania siana, słomy i drewna. Często izba była o jedno okno szersza, w środku przedzielona. Jej część służyła wtedy jako izdebka dla wycużnika. Ściany są zrębowe, wcześniej wykonywano je też z belek o nierównej średnicy. Łączenia w narożnikach są gładkie, węgły nie mają ostatków – oprócz głowic (rysiów) belek ostatniego wieńca, które wystają poza nie. Dzięki temu cała konstrukcja była bardziej stabilna, a ponadto można było wysunąć szczyt budynku przed zewnętrzny obwód ściany. Szczeliny wypełniane były ubitym mchem lub słomą i zalepiane masą z gliny zmieszanej z plewami albo słomianą sieczką. Następnie bielono je wapnem. Później domy zrębowe malowano też farbami izdobiono białymi listwami.
Karkonoska architektura
Karkonosze są regionem, w którym występują charakterystyczne drewniane domy zrębowe. Możemy je podzielić na dwa podstawowe rodzaje – domy typu poizerskiego (część zachodnia Karkonoszy) oraz podkarkonoskiego (część wschodnia Karkonoszy). Typ poizerski charakteryzuje się prostym rzutem, ale za to bogatym zdobieniem szczytu dzielonego na dwa lub trzy pasy.
Domem szczególnego rodzaju, typowym tylko dla niewielkiej części regionu, był dom zwany tu „karczkowym“. Jego ściany zbudowane są z okorowanych, porąbanych, okrągłych polan ułożonych przekrojem na zewnątrz, tak jak układa się polana w stosy. Poszczególne polana łączono zaprawą wapienno-wiórową, narożniki umacniano kawałkami belek. Po położeniu tynku budynek taki wyglądem nie różnił się od murowanego. Stropy bywały zazwyczaj wykonane z belek i pokryte warstwą gliny, stanowiącą izolację przeciwpożarową. Okna są dwuskrzydłowe otwierane na zewnątrz, często z lufcikiem. Na zimę zakładano jednoskrzydłowe,nieotwieralne okna wewnętrzne. W zależności od okresu budowy domu ozdobne obramienia okien malowało sięna biało. Dachy są zazwyczaj dwuspadowe, często z wejściem mansardowym, przez które na strychpodawano słomę lub siano.
W zależności od typu budynku szczyty domów bywały bardzo różne. Najstarsze szczyty wykonane były z gontów albo obłożone zachodzącymi na siebie niekrawędziowanymi deskami. Później do obkładania używano szerokich desek, a szpary między nimi zakrywano listewkami. Zwieńczenie szczytu stanowi naczółek lub kozubek, pod nim znajduje się malowana deska – swego rodzaju metryka domu. Na niej wymienieni byli budowniczy domu, mistrz ciesielski, data budowy i modlitwa.
