Geologia

Zastanawiasz się nad atrakcjami zimowymi?

Zastanawiasz się nad atrakcjami letnimi?

Położenie Karkonoszy

Karkonosze rozciągnięte są na długości 36 km wzdłuż czesko-polskiej granicy. Są najwyższym pasmem Sudetów, wyjątkowym z geograficznego punktu widzenia. W warunkach chłodnego klimatu w starszym czwartorzędzie odegrały one ważną rolę jako ekologiczny łącznik między lodowcowymi „nożycami“ cyklicznie rozwierającymi się i domykającymi od północy i południa. Zewnętrzny Śląski Grzbiet Karkonoszy (Łabski Szczyt, Wielki Szyszak, Śnieżka), którym ciągnie się granica państwa, jest wyższy. Wewnętrzny Czeski Grzbiet przedzielony jest doliną Łaby na część zachodnią (Lysá hora, Kotel…) i wschodnią (Kozí hřbety, Studniční hora). Od grzbietów tych odgałęziają się rozciągnięte w kierunku południowym boczne grzbiety, zwane Karkonoskimi Rosochami (Žalý, Zadní Planina, Rýchory).

Informacja

Web

Więcej informacji na stronie KRNAP

Geologia i Geomorfologia

Większa część Karkonoszy zbudowana jest z łupków łyszczykowych wieku prekambryjskiego lub staropaleozoicznego, fyllitów i ortognejsów, z wkładkami kwarcytów i wapieni krystalicznych. W trakcie orogenezy hercyńskiej w skałach osłony powstała wielka intruzja granitu, który buduje dzisiejszy Śląski Grzbiet. W okresie tym powstały też liczne złoża rud metali. W starszym trzeciorzędzie, w warunkach gorącego klimatu, rzeźba Karkonoszy szybko ulegała zmianom, skały były intensywnie niszczone a formy terenu łagodzone. Ostateczne wypiętrzenie masywu górskiego nastąpiło w młodszym trzeciorzędzie, w tzw. fazie saksońskiej, jako echo wielkich ruchów górotwórczych w Alpach i Karpatach. Współczesną rzeźbę można określić jako wypiętrzony masyw z pozostałościami powierzchni zrównań na wierzchowinie. Wczesnoczwartorzędowa działalność lodowców doprowadziła do wymodelowania charakterystycznych U-kształtnych dolin. Ich zamknięcia stanowią kary polodowcowe, zwane też kotłami, a w Czechach jámami (Úpská jáma, Kotelní jámy), stanowiące obiekty nadzwyczaj interesujące z punktu widzenia hydrologii, botaniki, zoologii, geologii i geomorfologii. W wyniku naprzemiennego topnienia lodu i zamarzania wody w szczelinach skalnych i w gruncie w najwyższych partiach Karkonoszy występują osobliwe formy skalne podobne do występujących na dalekiej północy (tzw. tory, np. Czeskie Kamienie) oraz klify mrozowe i terasy krioplanacyjne (na stokach Lučnej i Studničnej hory), a także grunty strukturalne (kamienne wielokąty tworzące regularną sieć w najwyższych partiach gór).

Wody

Karkonosze uchodzą za jeden z najważniejszych obszarów źródliskowych rzek w Europie Środkowej. Wypływa stąd jedna z głównych europejskich rzek – Łaba, która w obrębie Karkonoszy przyjmuje liczne dopływy (Mumlava, Úpa). Główny grzbiet stanowi wododział między Morzem Bałtyckim i Północnym. Koryta rzek znajdują się w głęboko wciętych dolinach, a ich bieg dodatkowo urozmaicają wodospady (Łaby, Pančavy). W skałach na dnie koryt często występują marmity, kociołki erozyjne, powstające w wyniku erozji wodnej. Godne uwagi są progi regulacyjne, wybudowane niegdyś na niektórych rzekach i potokach dla ułatwienia spławiania drewna lub jako zapory przeciwerozyjne i przeciwpowodziowe (Čertova strouha). Funkcję retencyjną pełni zapora na Łabie (Labská). Naturalne wody stojące znajdują się w małych jeziorkach na torfowiskach, które wpisane zostały na listę Raamsarską grupującą chronione obszary podmokłe o znaczeniu międzynarodowym.

Klimat

Klimat Karkonoszy jest bardzo surowy i zmienny – Karkonosze należą do gór najchłodniejszych, najbardziej wietrznych oraz najsilniej narażonych na opady i mgły. Średnia roczna temperatura powietrza na Śnieżce wynosi ledwie 0,2oC. W obrębie całego masywu przeważa zachodnia cyrkulacja atmosferyczna niosąca wilgotne powietrze znad Atlantyku i Morza Północnego. Występują tu systemy anemo-orograficzne, kierujące strumienie powietrza z dolin przez wierzchowiny do polodowcowych kotłów po zawietrznej stronie. Typowym zjawiskiem pogodowym (zwłaszcza jesienią i zimą) są inwersje termiczne, przy których w wyższych partiach gór jest słonecznie i ciepło, podczas gdy doliny przykryte są gęstą mgłą.

Nahoru